Wat is sluitertijd in fotografie? Met sluitertijd bepaal je hoe lang de sluiter van je camera open staat. Maar hoe kies je de juiste sluitertijd voor de juiste situatie? In dit artikel leg ik uit wat sluitertijd is, hoe sluitertijd werkt bij een digitale camera en welke sluitertijd je kan gebruiken voor welk situatie. 

Wat is sluitertijd?

Sluitertijd (ook wel belichtingstijd genoemd) is verantwoordelijk voor twee dingen: het veranderen van de helderheid van een foto en het creëren van effecten door actie te bevriezen of beweging te vervagen. Sluitertijd is een van de drie belangrijkste instellingen in fotografie. De andere twee zijn diafragma en ISO.

Terug naar de vraag: Wat is sluitertijd? De sluiter, het mechanisme dat er voor zorgt dat de sensor alleen belicht wordt als je een foto wilt maken, bepaalt hoe lang de sensor van je camera wordt belicht. Door de sluitertijd van de camera aan te passen kan je bepalen hoe lang er licht er op de sensor valt, wat er voor zorgt dat iets bewogen of juist bevroren op de foto komt.

Wat is een korte of een lange sluitertijd?

Een korte sluitertijd is een sluitertijd korter dan 1/100e van een seconde en wordt vaak gebruikt om onderwerpen op de foto te bevriezen. Denk hierbij aan een belichtingstijd van 1/1000e of 1/200e.

Een lange sluitertijd is een sluitertijd langer dan 1/100e en wordt gebruikt als er weinig licht is of om beweging te laten zien in een foto. Denk aan een sluitertijd van 1/30e of of 0,5 seconden.

Wat is de beste sluitertijd?

Mijn standaard sluitertijd is 1/200 seconde. Met die instelling ben ik klaar voor de meest voorkomende situaties. Voor algemene fotografie van langzamer bewegende onderwerpen kan je goed foto’s maken op 1/200 of zelfs 1/100ste zonder bewegingsonscherpte te krijgen. Door je camera in je tas te stoppen met deze sluitertijd ingesteld, kan je in de meeste gevallen meteen aan de slag.

Fotografeer je uit de hand dan is het verstandig om de volgende vuistregel aan te houden: Met een standaardlens lukt het bij een sluitertijd van 1/60 vrijwel iedereen om een scherpe foto te maken. Wordt de sluitertijd langer, dan bestaat de kans dat je foto bewogen is en is het slim om een statief te gebruiken.

Bij een telelens zal dit sneller voorkomen dan bij een groothoeklens. Dat komt doordat een telelens elke beweging die je met je camera maakt vergroot en een groothoeklens die beweging juist verkleint.

Hoe stel je de sluitertijd in?

Er zijn twee standen op een camera waarmee je de sluitertijd kan instellen: M (Manual) en TV (Time Value) of S (Shutter Priority). Deze kan je vinden op de draaiknop bovenop je camera.

In de TV of S stand bepaal je zelf de sluitertijd en zorgt de camera voor de diafragma instellingen en de juiste belichting.

Als je de camera op Auto ISO zet in je ISO instellingen kan je je helemaal focussen op de sluitertijd en doet de camera de rest voor je. Ideaal!

Gebruik de TV of S stand als je geen behoefte hebt om je diafragma in te stellen en je alleen bezig wilt zijn met de sluitertijd. Dit kan handig zijn bij situaties je je volledig wilt focussen op de belichtingstijd en de rest er niet zo veel toe doet.

Een camera met een knop voor sluitertijd

De Tv of S stand is ook ideaal als je nog niet zo lang fotografeert, maar wel meer invloed wilt hebben over het eindresultaat van je foto’s.

Door zelf je sluitertijd te bepalen heb je veel meer creatieve vrijheid dan op de automatische stand en ben je sneller klaar voor onverwachte momenten.

De Tweede stand is de M stand. In deze stand regel je sluitertijd, diafragma en ISO helemaal zelf. De camera zal er dan niet meer voor zorgen dat je foto goed belicht is, tenzij je de ISO instellingen op Auto ISO zet. In dat geval bepaal jij de sluitertijd en diafragma en verandert de camera de belichting door de ISO instellingen automatisch aan te passen.

Naarmate je beter wordt in fotograferen zul je merken dat je de M stand steeds meer gaat gebruiken. Ik gebruik zelf altijd de M stand in combinatie met auto ISO. Op die manier kan ik zelf mijn sluitertijd en diafragma instellen en weet ik toch dat de belichting altijd goed is.

Wanneer Gebruik je Welke Sluitertijd?

Of je een lange sluitertijd of een korte sluitertijd gebruikt, is afhankelijk van wat je wilt fotograferen. Globaal gezien moet je met de volgende drie zaken rekening houden bij het kiezen van je belichtingstijd: Het onderwerp dat je fotografeert, de omgeving waarin je je bevind en het effect dat je wilt bereiken.

Onderwerp en sluitertijd

Afhankelijk of je onderwerp beweegt of niet zul je moeten bedenken of je een foto wilt waarin het onderwerp bevroren is of beweegt. Is het een stilstaand onderwerp, dan kan je prima een lange sluitertijd gebruiken.

Beweegt je onderwerp en wil je dat het onderwerp scherp is, dan zal je een korte sluitertijd moeten toepassen. Wil je beweging in je foto laten zien, bijvoorbeeld bij een hardloper, experimenteer dan met de sluitertijd tot je beweging ziet in de foto, maar het onderwerp nog wel scherp genoeg is.

Een beetje onscherpte van het onderwerp is niet erg, kijk maar naar sportfoto’s van professionals, die zijn vaak ook niet helemaal scherp.

Omgeving en sluitertijd

Wil je fotograferen bij weinig licht dan zal je als snel je sluitertijd langer moeten maken om genoeg licht op te vangen met je sensor. Denk hierbij aan een bewolkte dag, als je binnen wilt fotograferen, maar ook als je foto’s wilt maken van de maan of een een sfeervol straatje in de avond. Als het echt donker is kan je het beste met een statief fotograferen, je diafragma aanpassen of je ISO waarde verhogen.

Effect en Sluitertijd

Fotografeer je graag architectuur dan wordt de foto dynamischer door beweging van voorbij lopende mensen of auto’s in beeld te brengen. Wat heel tof is om een keer te proberen is het maken van lichtsporen van auto’s in een avondfoto. Op zo’n moment moet je een lange sluitertijd gebruiken en is een statief handig.

Bij een spelende kinderen wil je graag de beweging bevriezen en kies je dus een korte sluitertijd. Bedenk, voordat je gaat fotograferen, welk effect je wilt bereiken en kies daar de juiste sluitertijd bij.

Hoe werkt een sluiter in de camera?

Een mechanische sluiter in een camera is een systeem van twee gordijnen die voor de beeldsensor bewegen om de duur van de belichting te bepalen. Het werkt als volgt: wanneer de ontspanknop wordt ingedrukt wordt het eerste gordijn van de camera geopend.

Het licht komt de camera binnen en valt op de sensor die het beeld vastlegt. Vervolgens wordt het tweede gordijn gesloten, waardoor er geen licht meer op de sensor valt.

In onderstaand filmpje zie je eerst een lange sluitertijd, waarbij het tweede gordijn pas naar beneden komt als de eerste helemaal open is. In het tweede gedeelte van het filmpje is de sluitertijd zo kort dat het tweede gordijn vrijwel direct achter het eerste gordijn aankomt.

De sensor wordt dus niet in een keer helemaal belicht, maar van boven naar beneden, door het kleine open vlak tussen het eerste en tweede gordijn.

Door gebruik te maken van twee gordijnen, kan de camera zorgen voor een gelijke belichting over de gehele sensor. Zou er maar maar één gordijn gebruikt worden dan zou er altijd een deel van de sensor langer belicht worden.

Naast een mechanische sluiter bestaat er ook nog een elektronische sluiter. Er zijn twee soorten elektronische sluiter: de globale sluiter en de rollende sluiter. Een globale sluiter werkt door alle pixels van de beeldsensor tegelijkertijd te belichten en dan de belichting te stoppen. Een rollende sluiter daarentegen werkt door elke rij pixels van boven naar beneden of van links naar rechts te belichten.

Veel telefoons maken gebruik van een rollende sluiter. Maak maar een keer een foto uit de auto en kijk hoe de lantarenpalen er uitzien.

Een elektronische sluiter heeft verschillende voordelen ten opzichte van een mechanische sluiter. De sluiter maakt geen geluid en kan bijvoorbeeld veel sneller werken, waardoor hogere sluitertijden mogelijk zijn. Bovendien zijn er geen bewegende delen in de sluiter die kapot kunnen gaan.