Een zonsopkomst fotograferen, fotograferen in de schemering of fotograferen bij kunstlicht, het zijn allemaal voorbeelden van fotograferen bij weinig licht. Het goed vastleggen van deze momenten is echter geen makkelijke opgave. In dit artikel leg ik je aan de hand van 5 tips en 4 hacks uit hoe je met weinig licht toch de mooiste foto’s kan maken.

1. Welk diafragma bij weinig licht?

Hoe maak je goede foto’s in het donker? Gebruik in het geval van fotograferen bij weinig licht zo veel mogelijk een groot diafragma (klein f-getal). De diafragma instelling geeft aan hoeveel licht je lens binnenlaat. Bij weinig licht wil je zo veel mogelijk licht op je sensor laten vallen zodat je een goede belichting krijgt en zo veel mogelijk detail kan vastleggen.

Het diafragma beïnvloedt niet alleen de hoeveelheid licht dat de lens binnen laat, maar zorgt er ook voor dat je scherpte diepte verandert. Scherpte diepte is het stuk van de foto dat zichtbaar scherp is. Gebruik je een groot diafragma, dan zal de scherptediepte kleiner zijn dan bij een klein diafragma (groot f-getal). Als je een portret maakt en je wilt een mooie onscherpe achtergond, dan is een groot diafragma geen probleem.

In dit geval zorgt het er voor dat alleen je onderwerp scherp is en de rest vaag. Wil je alle details van een skyline fotograferen bij weinig licht dan kom je met datzelfde diafragma bedrogen uit. Om er voor te zorgen dat je foto goed belicht is en je alle details kunt zien in de foto, moet je je diafragma kleiner maken en je sluitertijd langer. Op die manier krijg je meer scherptediepte, wat er voor zorgt dat een groter deel van je foto scherp is en alle details zichtbaar blijven.

2. Hoe maak je goede foto’s in het donker? 

Is je lens niet lichtsterk genoeg om te fotograferen bij weinig licht of wil je zo veel mogelijk scherptediepte behouden dan is het verstandig om eens te kijken naar je ISO-instellingen. Door een hogere ISO waarde te gebruiken verhoog je de gevoeligheid van de sensor voor licht, zo kan je ook ’s nachts en binnen fotograferen zonder flits.

Hoe hoger het ISO getal, hoe gevoeliger de sensor is voor licht. Door die hoge ISO waarde loop je wel het risico dat er ruis ontstaat. Spiegelreflex- en systeemcamera’s hebben bij een hoge ISO waarde minder last van ruis. Dat komt omdat ze een grotere sensor hebben dan een compactcamera of en mobiele telefoon .

Een grotere sensor biedt bij hoge ISO waarden een beter resultaat omdat de grotere oppervlakte meer licht opvangt. Hierdoor ontstaat minder ruis bij het verhogen van de gevoeligheid van de sensor, wat leidt tot schoner en meer gedetailleerd beeld. Bovendien heeft een grotere sensor meestal grotere pixels, die op hun beurt weer meer licht opvangen, wat resulteert in beter beeldkwaliteit bij hoge ISO waarden.

3. In RAW fotograferen bij weinig licht

Fotograferen bij weinig licht is ook kijken op welk vlak je meer uit je camera kunt halen. Bij fotograferen in het donker wil je meer ruimte hebben om je foto’s te bewerken. Daarom raad ik altijd aan om van JPEG over te stappen naar het RAW bestandsformaat.

Door RAW te gebruiken heb je meer ruimte om naderhand de belichting, of de witbalans van je foto aan te passen. Hierdoor kan je je meer focussen op de kadrering en je onderwerp, de witbalans en de eventueel niet perfect belichte foto kan je naderhand in Photoshop nog wat aanpassen.

Hoewel je in RAW nog steeds last zult hebben van ruis, kan je dit wel beter reduceren in de nabewerking dan je camera dat doet als je in JPEG schiet. In JPEG zal je camera automatisch een ruisfilter toepassen. Helaas zorgt dat niet altijd voor het beste resultaat. Doe je het in Photoshop, dan heb je zelf de regie over hoeveel ruis je in je foto wilt.

4. Gebruik een statief voor scherpe foto’s

Een belangrijke tip voor het fotograferen bij weinig licht is het gebruik van een statief. Door je camera op een statief te zetten kan je een langere sluitertijd gebruiken en een lagere ISO waarde. Denk er wel aan dat de kans bestaat dat je nog steeds beweging in je foto krijgt als je handmatig je sluiterknop indrukt.

Om die reden raad ik aan om de zelfontspanner van je camera te gebruiken. Stel de zelfontspanner in op 3, of liever nog 10 seconden, zodat alle trillingen en kleine bewegingen uit je statief en camera zijn voordat de opname wordt gemaakt.

Als je camera beschikt over een app waarmee je de camera op afstand kan besturen is dat helemaal ideaal. Op die manier hoef je je camera niet aan te raken en verklein je helemaal de kans dat je trillingen veroorzaakt die eventueel voor een bewogen foto zorgen.

5. Stel handmatig scherp

Als we fotograferen bij weinig licht heeft de camera het soms moeilijk met scherpstellen. Dat komt omdat de meeste autofocus systemen gebruik maken van contrastdetectie om scherp te stellen. Dit houdt in dat ze de verschillen in contrast tussen verschillende delen van het beeld analyseren om te bepalen waar je foto scherp moet zijn.

Als het beeld te donker is, is het contrast kleiner waardoor het moeilijker wordt om de juiste scherpte te vinden. Het is daarom belangrijk om te zorgen dat er voldoende licht op de sensor valt wanneer je met een camera werkt zodat het autofocus systeem zo nauwkeurig mogelijk kan werken.

Lukt het niet meer om met autofocus scherp te stellen, dan is het tijd om over te schakelen op handmatig scherpstellen. Met handmatig scherpstellen kan je met behulp van de scherpstelring op je lens zelf bepalen waar de scherpte van de foto komt te liggen. Op de Live View van je camera kan je meteen zien of je beeld scherp is of niet. Sommige camera’s zoomen dan in op 100% zodat je zeer nauwkeurig kan scherpstellen.

Beweging fotograferen bij weinig licht, zoals lichtsporen van een auto, doe je op deze manier in een handomdraai.

Extra: 4 Hacks voor Fotograferen bij Weinig Licht, Zonder Statief, Zonder Flitser

Je kan altijd een flitser gebruiken als je geen statief hebt, dat zorgt op een korte afstand altijd voor genoeg licht. Nadeel van een flitser is dat deze vaak alleen het onderwerp op de voorgrond goed belicht. Voor een zonsondergang of een landschap is een flitser dus onbruikbaar. Zowel buiten als binnen fotograferen met flitser raad ik af.

De achtergond wordt dan vaak donkerder waardoor je niets meer ziet van de omgeving. Alleen bij een portret kan je overwegen om een flitser te gebruiken, maar je kan beter een plek uitzoeken waar mooi licht is.
Om toch uit de hand, zonder flitser en zonder statief, te fotograferen bij weinig licht kan je de volgende hacks gebruiken: